Զմմառեան ուխտէն կիսասարկաւագ`
ԿԱՐՕ ԳԼԸՆՃԵԱՆ
Հռոմ մեր ուխտագնացութիւնը իր կատարելութեանը չէր հասներ, եթէ չայցելէինք հայազգի Սուրբ Վլասի եկեղեցին, որմէ մասունք մը պահպանուած է Զմմառեան միաբանութեան թանգարանին մէջ:
Սակայն, դժբախտաբար, եկեղեցին վերանորոգման ընթացքի մէջ ըլլալով` անոր դռները փակ էին հաւատացեալներուն եւ զբօսաշրջիկներուն առջեւ:
Բայց եւ այնպէս մեզ` Զմմառեան ուխտի կիսասարկաւագներուս համար բերկրալի էր տեսնել օտարազգիներու այն մեծ հաւատքը, զոր կը տածէին հայ սուրբին կատարած եւ կատարելիք հրաշքներուն ի տես:
Սուրբի վարքին մասին Եւսէբիոս Կեսարացին առաջինն է, որ անդրադարձած է:
Իսկ ո՞վ է ան:
Ս. Վլաս Սեբաստացին ծնած է շուրջ 240-ին, բարեպաշտ հայ ընտանիքի մը յարկին տակ: Ուսանած է փիլիսոփայութիւն եւ բժշկութիւն` նախքան հոգեւորական դառնալը, եղած է բժիշկ: Ան իր բարեպաշտութեամբ եւ բարեգործութիւններով օրինակելի անձի հռչակ ձեռք բերած է:
Հոգեւորական ձեռնադրուելէ ետք, որպէս բժիշկ, իր փորձը ի սպաս դրած է հօտին ապաքինման ի խնդիր:
Ան իր օրինակելի վարքով եւ քաջութեամբ զօրավիգ կանգնած է հօտին` դիմակայելու քրիստոնեաներու դէմ շղթայազերծուած հալածանքները:
285-ին նշանակուած է Սեբաստիոյ եպիսկոպոս, հաւատքին հանդէպ կառչածութեանը համար հալածուած է, չարչարուած եւ 316-ին` գլխատուած:
Իր կալանաւորման եւ բանտարկման ընթացքին, կին մը այցելելով իրեն` խնդրած է սուրբէն, որ իր զաւակը բուժէ, քանզի երեխային կոկորդին մէջ ձկան փուշ մը խրուած էր, եւ ան կը խեղդուէր:
Ս. Վլասի աղօթքով մանուկը կը բուժուի: Այս հրաշքին ի տես` ժողովուրդը զինք կը սրբացնէ, եւ ի հարկին անոր միջամտութեան կը դիմէ բուժելու համար, յատկապէս` կոկորդի ցաւէն տառապողները:
Իր համբաւը եւրոպական երկիրներու մէջ կը տարածուի Պենետիկեան միաբաններու միջոցով: Սուրբին մասունքները սփռուած են աշխարհով մէկ, սկսած` Խրուաթիոյ Տուպրովնիկ քաղաքէն, որուն դրօշին վրայ անգամ զետեղուած է սուրբին պատկերը, այնտեղ Ս. Վլասի գլխու, կոկորդի, ձեռքերու եւ ոտքերու աճիւնները ամփոփուած են, որուն վրայ կառուցուած է իր անունով եկեղեցի մը: Խրուաթ ժողովուրդը զայն կը մեծարէ եւ անոր բարեխօսութիւնը կը հայցէ նոյնիսկ պատերազմի պահուն, ինչպէս` 971-ի մղած պատերազմին:
Հռչակաւոր է նաեւ Հռոմի Վիա Ճուլիա թաղամասին մէջ գտնուող Ս. Վլաս հայ կաթողիկէ եկեղեցին, որ ուխտատեղի է քաղաքը այցելող հայ եւ օտար հաւատացեալներուն համար:
2011-ին, երբ Հռոմ մեկնած էի փիլիսոփայութիւն ուսանելու, զիս շշմեցուց եւ զարմացուց այն, որ Ս. Վլասի տօնին` փետրուար 3-ի լուսաբացէն մինչեւ ուշ գիշեր, խուռներամ բազմութիւն մը, բաղկացած` տարբեր ազգերէ, լեցուած էր եկեղեցին, իւրաքանչիւր խմբաւորում մասնակցեցաւ իր ծէսով մատուցուած պատարագին, որմէ ետք բոլորին կոկորդը օծուեցաւ օրհնուած ձէթով: Անոնք եկած էին իրենց շնորհակալութիւնն ու երախտապարտութիւնը յայտնելու հայազգի սուրբին որ միշտ եւ ամէնուր պատրաստ է իրենց կոկորդները բուժելու:
Հռոմի մէջ 10-րդ դարուն կառուցուած սոյն եկեղեցին, Գրիգոր 16-րդ սրբազան քահանայապետը 1836-ին հայերուն նուիրած է:
Հոգեկան անսահման գոհունակութիւն էր այն, որ ոչ հայ հաւատացեալներու բազմութիւն մը եկած էր մեր` հայերուս եկեղեցին մեր սուրբէն բուժում խնդրելու: