«Աշխարհի մեծ պետութիւնները, ինչպէս նաեւ Սեւրի դաշնագիրը ստորագրած բոլոր պետութիւնները բարոյական եւ քաղաքական յանձնառութիւններ ունին հանդէպ հայ ժողովուրդին եւ ասո՛վ իսկ ցարդ պարտական կը մնան Հայ դատին»:
ՀՅԴ 22-րդ Ընդհանուր ժողով, 1981, Փարիզ
Հայոց ցեղասպանութեան հարիւրամեակը դարձաւ պատմական դարձակէտ, երբ համայն հայութիւնը որդեգրեց «Ճանաչումէն հատուցում» համազգային նոր ուղեգիծն ու ռազմավարութիւնը:
Թուրքիոյ Հանրապետութիւնը իրաւայաջորդն է եղեռնագործութիւն կատարած օսմանեան Թուրքիոյ, եւ Անգարա կը շարունակէ Ցեղասպանութեան գործընթացը` առաջին հերթին ուրանալով պատմական եղելութիւնը եւ ապա` շրջափակելով Հայաստանի Հանրապետութիւնը, որուն բնակչութեան տոկոսային ստուար մէկ զանգուածը 1915-ի ցեղասպանութենէն ճողոպրած Արեւմտահայաստանի գաղթականներու շառաւիղներն են:
Վերասահմանումի կարգով շեշտենք, որ Հայոց ցեղասպանութեան արարքը ծրագրուած եւ ղեկավարուած է Թուրքիոյ օրուան պետական կառոյցին կողմէ, սպանդներն ու ջարդերը իրագործելու մէջ մասնակից եղած են կառավարութեան նախարարները, պետական պաշտօնեաները, բանակն ու ոստիկանութիւնը եւ, առ այդ, կատարուած է պետական ահաբեկչութիւն եւ ցեղային բնաջնջում` ազգային հաւաքականութեան մը դէմ:
Պատմական հայրենի բնօրրանի բռնագրաւումը, ազգասպանութիւնը, պատմական եւ մշակութային ժառանգութեան ոչնչացումը եւ ուրացումը Ցեղասպանութեան հոլովոյթի շարունակութիւնն են եւ Թուրքիոյ պետութիւնը կը տեղադրեն յանցագործութեան աթոռին:
Անարդարութիւնը եւ պատմական խոցը դարմանելու միակ ելքը հատուցումն է, որ կ՛ենթադրէ հատուցել Ցեղասպանութեան պատճառով հայ ժողովուրդին կրած ֆինանսական եւ գոյքային կորուստները, մշակութային քաղաքակրթական եւ ժողովրդագրական կորուստները:
Յանցագործութիւնը կատարողի իրաւայաջորդին կողմէ պատասխանատուութեան ստանձնում, զոհերու եւ սպաննուածներու կորուստին դիմաց նիւթական հատուցում, տարածքներու հատուցում, արարքին համար ներումի հայցում եւ Թուրքիոյ կրթական համակարգին մէջ 1915-ի պատմական իրողութիւններու խեղաթիւրման վերջ տալու նախաձեռնութիւն` կը կազմեն հիմնական բաղադրիչները հատուցման գործընթացը սկսելու:
Հայոց ցեղասպանութեան հիմնախնդիրը լուծելու համար հատուցումը ունի էական նշանակութիւն, վասնզի հատուցումը մարդկային իրաւանց բռնի եւ լայնածիր խախտումներու լուծման հիմնարար բաղադրիչ եւ գործօն է:
Ժամանակն է նաեւ, որ հետագայ հաւանական ցեղասպանական արարքներ կանխարգիլելու համար միջազգային ընտանիքը պատժելի եւ անօրինական հռչակէ Հայոց ցեղասպանութիւնը դրժող կամ ուրացող որեւէ անհատական կամ խմբային արտայայտութիւն կամ յայտարարութիւն: Կարգ մը պետութիւններ արդէն իսկ ձեւաւորած են նման օրէնսդրական հիմնակէտ, ըստ որուն, Հայոց ցեղասպանութեան ժխտողականութիւնը անօրինական կը նկատուի:
Անգարայի ժխտողականութեան զինանոցը սնանկացման եզրին է: Հատուցման փուլի արդիւնաւորումով կը վերաիմաստաւորուի պահանջատիրական գործընթացը:
Ցեղասպանութիւնը անժամանցելի ոճիր է. դատապարտելի են թէ՛ ներկայի, թէ՛ անցեալի ցեղասպանութիւնները: Չճանչցուած եւ չհատուցուած ցեղասպանութիւնը խթանող ազդակ է նո՛ր ցեղասպանութիւններու համար. այդ է պատճառը, որ 21-րդ դարուն քաղաքակիրթ աշխարհի աչքերուն առջեւ ցեղասպանութիւններ կը գործադրուին Սուտանի, Միանմարի, Իրաքի եւ այլ երկիրներու մէջ:
Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումը պետութեան համար ազգային անվտանգութիւնը ամրապնդող անփոխարինելի երաշխիք է, որ հաստատ հիմերու վրայ կ՛ամրագրէ մեր պետականութեան գոյատեւելիութիւնը եւ կ՛երաշխաւորէ գալիք սերունդներուն անվտանգութիւնը: