Յոբելեաննե՜ր, Յոբելեարներ

ԹԱՄԱՐ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ

Այնճարը 80 տարեկան է: Այնճարի ամենաճանչցուած, սիրուած սիւն¬արմատներից մէկը` 85 տարեկան: Սարգիս Այնթապլեան կամ Այնճարի բարբառով` Թուճճար պապուկ: Սովորաբար արժանի յոբելեարների մասին կազմում, գրում եւ հրատարակում են գրքեր մասնագէտ գրականագէտները: Սակայն անսպասելի, իւրօրինակ եւ ուշագրաւ բացառութիւն է «Թուճճար պապուկը» լոյս տեսած գիրքը, որը մտայղացել, գրել եւ հրատարակել են պապուկի զաւակները եւ թոռները: Իրենց հոգու եւ սրտի մղումով, իրենց ձեռքերով: Ինչպէ՜ս գրում է իր հօր մասին Յակոբ Այնթէպլեանը Պատմական Մուսա Լերան Պիթիաս գիւղին մէջ ծնած Թուճճար պապուկ, միայն վեց տարիներ առիթը պիտի ունենար անհոգ մանկութիւն ունենալու իր հերոսական պապերու օրրան Ճէպէլ Մուսայի մէջ: Վեցամեայ Սարգիսը գաղթականի ցուպը ձեռքին, շատ ու շատ իր տարեկիցներուն կողքին, իբրեւ ժառանգորդը Մուսա Լերան քառասուն օրեր կերտած հերոսածին ժողովուրդին, կանուխ հասակին կը նետուին կեանքի կռիւին մէջ ու արդարօրէն հոս` Այնճարի մէջ եւս կը յաղթեն: Փոքրիկ Սարգիսը պիտի զինուորագրուէր Այնճարը կերտող պատանիներու փաղանգին ու կիսկատար ուսումի կողքին, յաճախ հօրը հետ հողը մշակէր, եւ հետզհետէ կառուցուող Այնճարը զինք պիտի դարձնէր ասպարէզով շինարար… Ան նաեւ հետեւողականօրէն զբաղած էր փոքր չափի առեւտուրով, ուրկէ եւ իր ծածկանունը` Թուճճար Սարգիս:

… Կիսկատար, անաւարտ ուսում, բա՜յց… Աստուածատուր տաղանդը ծաղկեց Սարգիս Այնթապլեանի մէջ` վերածուելով գեղեցիկ բանաստեղծութիւնների, գրուածքների, երաժշտական կատարումների (երգեցողութիւն, պար): Նա ապրեց եւ ապրում  իր 85-ամեայ երիտասարդական կեանքը բազմակողմանի դրսեւորումներով` մշտապէս զարմացնելով եւ  եռացնելով շրջապատը իր ե՛ւ բնատուր տաղանդով ե՛ւ մարդկանց ուրախացնելու, հոգեպէս հարստացնելու ձիրքով: Այնճարցիները գիտեն եւ սիրում են Սարգիսի լաւագոյն բանաստեղծութիւններից մէկը, որը տեղ է գտել յիշեալ գրքում.

ԳՈՎՔ ՄՈՒՍԱ ԼԵՐԱՆ

Միջերկրական ծովու դիմաց
Մուսա Լեռն է հպարտ կանգնած,
Իր փէշերը չորս կողմ փռած,
Հայ գիւղերն ալ կրծքին շարած:

Մուսա Լերան մեղրն է քաղցր,
Մուսա Լերան տեղն է բարձր,
Երկնասլաց բարձունքներու
Հրաշակերտ գործն է բարձր:

Բարձունքներդ մարմար քար են,
Գագաթներդ խիտ անտառ են,
Օդդ հրաշալի, ջուրդ օգտակար,
Ով Մուսա Լեռ պաշտելի սա՜ր:

Հիմա նստած շատ սգաւոր,
Զաւակներդ շատ հեռաւոր,
Կը բնակին օտար երկիր,
Քեզ կը յիշեն միշտ անխտիր:

Քեզ կը դիմեն ով Մուսա Լեռ`
Արարատի կրտսեր աղբեր,
Ժողովուրդդ Հայկի թոռներ
Գիտեն կռուիլ միշտ անվեհեր:

Դուն եղար մեզ արծիւի բոյն,
Քառասուն օր չեկաւ մեզ քուն,
Մեր սրտերուն դու սուրբ Խորան
Կը պաշտենք քեզ այժմ յաւիտեան:

Իր յատուկ տեղն ունի, թէ՛ Այնճարի յիշողութեան մէջ, եւ թէ՛ գրքում նրա հարազատ Այնճարին նուիրուած բանաստեղծութիւնը.

ՄԵՐ ԱՅՆՃԱՐԸ

Այնճարի հողը քաղցր է
Անոր բերքը շատ առատ է,
Իր դաշտերը կանաչազարդ
Ան գիւղն է մեր հարազատ:

Արիւն քրտինք շատ թափեցինք
Զայն դրախտի վերածեցինք,
Պապուկ նէնէներ թաղեցինք
Բայց շատ թոռնիկներ հասցուցինք:

Զուտ գիւղ մըն է հայաբնակ
Ժողովուրդը շատ բարունակ,
Տղայ աղջիկ մարդ ու կանայք
Կ՛ապրին այստեղ միշտ շարունակ:

Տէրն ենք անոր միշտ քաջարի
Ժառանգորդն ենք Մուսա տաղի
Շատ մարդիկ մեզ քաշքշեցին
Ի զուր մտքերնին մաշեցին:

Դժոխքը դրախտի փոխեցինք
Տեսակաւոր բերք հասցուցինք,
Ճամբան ծաղկով զարդարեցինք
Միշտ լաւ հիւրեր ընդունեցինք:

Տէր Գալուստեան հիմնադիրն է
Դաշնակցութիւնն անոր Տէրն է,
Հողով քարով փոշտով մերն է
Մենք միշտ հոս ենք ու պիտ մնանք:

Յիշարժան է, որ գրքում զետեղուած են Սարգիս Այնթապլեանի բանաստեղծութիւնները, իր թոռնիկի Յակոբ Քերքեզեանի երգերը` գրուած այդ բանաստեղծութիւնների հիման վրայ, նրա ընտանիքի բոլոր անդամների հետաքրքրական, ջերմագին յիշողութիւնները իրենց համատեղ ապրած կեանքի մասին, նաեւ` լուսանկարներ:

Իր կեանքի հաւատարիմ ուղեկից կնոջ` Մանուշակ Քենտիրճեանին, որդիներին, հարազատներին նուիրուած նրա գրուածքներում միշտ առկայ է եւ մասնագիտական բնատուր բարձր ձիրքը եւ մարդկային ջերմագորով երախտագիտութիւնը: Իր ողջ կեանքը Այնճարին նուիրուած, զօր¬գիշեր անխոնջ աշխատած, գիւղի բարելաւման ընթացքում իր մեծ դերն ունեցած Սարգիս Այնթապլեանը այսօր էլ ապրում է խիստ ազգային, մարդկային ապրումներով եւ հոգսերով պաշարուած, մանաւանդ` ներկայիս օրերի անկայուն, փոփոխական եռուզեռի մէջ: Եւ ճշմարտացիօրէն է գրում գրքում իր հայրիկի մասին Յակոբ Այնթապլեանը. «Այսօր հայրիկիս անսակարկելի կտակն է` վերաթարմացնել Այնճարի հայկական դիմագծի իւրայատկութիւնը»:

Այո՛, իւրաքանչիւր հայի, իւրաքանչիւր մուսալեռցու, այնճարցու համար սրբազան պատգամ է սա: Պատգամ, որով պիտի շարունակեն իրենց ազգային եւ մարդկային կեանքը մեր արժանապատիւ յոբելեարները, 80 տարեկան Այնճարը եւ 85 տարեկան մուսալեռցի¬այնճարցի Սարգիս Այնթապլեանը:

Երեւան-Պէյրութ