Սրտբաց Զրոյց. «Մա՛րդ Պատրաստենք» Գրքոյկին Համար

ՀԱՄԲԻԿ ՊԻԼԱԼԵԱՆ

Գողտրիկ կամ սրտբաց զրոյցը, որուն մասին ակնարկութիւն կայ խորագիրին մէջ, անիկա կը վերաբերի այն յուզախառն մտածումներուն, պոռթկումներուն եւ ցասումներուն, որոնք քայլ առ քայլ ընկերակցեցան ընթերցողիս, երբ մեր ձեռքին էր այս գրքոյկը:

Սակայն ինչո՛ւ նման զգացողութիւն, պարզապէս որովհետեւ արծարծուած նիւթին ու արձանագրուած միտքերուն մասին այնքան բան գոյութիւն ունի հայ գիր ու գրականութեան թէ հրապարակագրութեան անդաստանին մէջ, այնքան մելան հոսած է, այնքան գրողներու միտքեր ճարճատած է դարերէ ի վեր այս իմաստով, որ իսկապէս զարմանալի եւ անբացատրելի երեւոյթի մը դէմ յանդիման կը գտնուի իւրաքանչիւր սրտցաւ հայորդի, երբ կ՛ընթերցէ նմանատիպ նիւթեր շօշափող որեւէ յօդուած թէ հատոր:

Զարմանալի` որովհետեւ հայ միտքը չէ դադրած, յոգնած ու յանձնուած յաճախ կրկնելէ, զգաստութեան հրաւիրելէ, արժեւորելէ հայ մարդու թէ ուսուցիչի կերպարին եզակի իմաստն ու դերակատարութիւնը:

Անբացատրելի, որովհետեւ ամբողջ ազգի մը կողմէ, այս պարագային` հայոց, նման կերպարի (մարդ-ուսուցիչ) գոյութիւնն ու ստեղծագործական կարողականութիւնը լաւապէս ըմբռնելու առընթեր, դժբախտաբար կը յամենան անոր նկատմամբ ցուցաբերուած անտրամաբանական, տխեղծ եւ հաճոյակատար վերաբերումները, վիրաւորանքը, անտեղի խծբծանքը, շատ անգամ անտեսումը ու ուրացում, առանց  անյապաղ լծուելու հայ դաստիարակ-ուսուցիչին իրաւ պատրաստութեան եւ  անոր անմնացորդ աջակցութեան: 

Այլ խօսքով, համարձակ եւ բարձրագոռ կրնանք ըսել, թէ գոյութիւն չունի ազգ մը, որ հայութեան նման այսքան արժեւորած ըլլայ ուսուցիչին ու մանաւանդ դաստիարակին դերը` մարդակերտումի, եւ մեր կարգին` հայակերտումի, սրբազան աշխարհահայեացքի մը ընդմէջէն, եւ սակայն, նոյն արժեչափով չկարենայ լուծում գտնել դարերէ ի վեր գոյութիւն ունեցող դժբախտ մօտեցումին, որ բարոյալքած է մեզ:

Մօտեցում, որ պէտք է սրբագրուէր ատենին, բիւրեղանար ժամանակ առ ժամանակ, արդիականանար կեանքի հոլովոյթին հետ, անդադար մշակումի ենթարկուէր նորահաս սերունդներու կողմէ, բայց մանաւանդ իր գործնական ու շօշափելի տարողութիւնը զգենուր` արժանանալով իրերայաջորդ սերունդներուն յարգանքին եւ երախտագիտութեան:

Եւ ճիշդ այս առումով է, որ մենք այս գրքոյկը կ՛արժեւորենք, պէտք է գնահատենք, որովհետեւ անիկա իր մէջ կը պարփակէ այն բոլոր նախադրեալները, որոնք մեզ կը մղեն ինքնագիտակցութեան գալու, առաւել կամեցողութեամբ շարժելու, անհեթեթ քարոզներու տարափէն հեռու մնալու, ազնուանալու, յորդորներու հեղեղը դադրեցնելու, ինքնագոհութեան եւ ստապատիր վարքագիծերէ ա՛լ ձերբազատելու եւ նետուելու մարտադաշտ հայ ուսուցիչ-դաստիարակի կերպարի ու դիմագիծի պաշտպանութեան, վերագնահատումի, վերարժեւորման եւ իրաւ քայլերու որդեգրման:

Համոզուած ենք, որ հայութիւնը գիտէ իր թերութիւնները, սխալները, լաւապէս կ՛ըմբռնէ իր պատմութեան թելադրանքը, կատարած է ախտաճանաչումներ, կ՛ուզէ ստեղծել հնարաւորութիւններ, կը փափաքի, որ վերականգնի համաժողովրդային հաւատքն ու վստահութիւնը յատկապէս մշակութային արժէքներուն հանդէպ, սակայն մեզի` ազգովին պակսողը այն է, որ մենք` կը մտածենք, երբ ուրիշներ արդէն գործադրած են, մենք` կը փափաքինք, երբ ուրիշներ լծուած են հաւաքական աշխատանքի, մենք` կը պահանջենք, առանց օրինակ դառնալու մեր շրջապատին:

Արդարեւ, մարգարէ պէտք է ըլլալ յայտնելու, թէ  պիտի կորչի, անհետանայ ազգը ի՛նք, իր հազարամեայ արժէքներու համակարգով եւ արարատաբոյր աշխարհահայեցողութեամբ, եթէ երբեք ունկնդիր չըլլայ իր արեան կանչին ու պատմադրոշմ թելադրանքին:

Եղած են սրբազան խենթեր ու դեռ պիտի ծնին, անոնք իրենց հերոսութեամբ թէ մշակութանուէր ստեղծագործութեամբ ազգին որակն են բարձրացուցեր, ոգի եւ եռանդ են ներարկեր, պահելու այս փոքր ածուն ու հայրենիքը: Այդուհանդերձ ինչո՛ւ  կը կաղայ ազգային մեր գիտակցութիւնը, երբ հարցը կը վերաբերի հայ դաստիարակին ու նմանատիպ աշխատանքներու կենսագործման:

Ի դէպ, փոքրածաւալ 40 էջեր մէկտեղուած են ներկայանալի տպագրութեան մը ծածկին տակ, որ կը կարդացուի մէկ շունչով: Անիկա կ՛ընդգրկէ մէկ հիմնական նիւթ, որուն պարզաբանման եւ արժեւորման համար, հեղինակը` Կարօ Յովհաննէսեան լոյսին բերած է այս գրքոյկը, աջակցութեամբ եւ հովանաւորուեամբ Լիբանանի բարեջան առաջնորդ Շահէ եպս. Փանոսեանի:

Բոլորին վարձքը կատար:

Պէյրութ, 7 ապրիլ 2016