Վայոց Ձորի Ջերմուկ քաղաքին մէջ 16 օգոստոսին Ջերմուկի եւ յարակից շրջաններու բնակիչները կատարեցին բողոքի ցոյց` ընդդէմ Ամուլսարի շահագործման: Անոնք օր մը առաջ յայտարարեցին այս մասին` ակնկալելով, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը կու գայ իրենց հետ հանդիպելու:
Ցուցարարները դիմեցին վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանին` անմիջապէս հանդիպելու խնդրանք-պահանջով եւ դիտել տուին, որ իրենք կ՛ուզեն անձամբ հանդիպում ունենալ անոր հետ, եւ ոչ` միջնորդութեամբ:
Քաղաքի բնակիչները նաեւ վարչապետին յղեցին բաց նամակ մը, զոր կարդաց քաղաքացիներէն մէկը: Նամակին մէջ նշուած է, որ թաւշեայ յեղափոխութենէն իրենք կ՛ակնկալէին, որ իրենց ձայնը լսելի կը դառնայ եւ Հայաստանի զարգացման, շրջանին մէջ համայնքին գոյութեան, անոր տնտեսական ու ընկերային կեանքին: «Ցաւօք, մեր ակնկալիքները չարդարացան. փոխարէնը` Ամուլսարի հանքի դէմ պայքարը մտաւ երկար ու ձիգ իրաւական եւ դիւանակալական գործընթացի մը մէջ», գրած են անոնք:
«Հասկանալով, որ ներկայիս կառավարութիւնը նախորդ իշխանութիւններից ժառանգել է անթիւ-անհամար խնդիրներ եւ հանքարդիւնաբերութեան խնդրի բարդութիւնը, մենք համայնքի միջոցով կասեցրինք հանքի շինարարական աշխատանքները: Եթէ սա չարուէր, ծրագիրն անխուսափելիօրէն մտնելու էր այնպիսի մի փուլ, որն անդառնալի հետեւանքներ էր ունենալու թէ՛ մեր համայնքի եւ թէ՛ Հայաստանի համար: Սրանով մենք հնարաւորութիւն ստեղծեցինք պետութեան համար ժամանակ շահելու, ծանօթանալու այս բազմաշերտ խնդրի բոլոր կողմերին եւ գտնելու ճգնաժամի լաւագոյն լուծումը ժողովրդի համար», գրուած է նամակին մէջ:
Ըստ ցուցարարներուն, իրենք համբերատար կերպով, համայնքի ուժերու գերլարումով, տեղական բնակչութեան եւ մեր բոլոր աջակիցներուն միջոցներով, շուրջ 400 գիշեր ու ցերեկ ապահովել են հանք տանող բոլոր ուղիներու արգելափակումը: «Հանքում աշխատանքների ժամանակաւոր կասեցումը իրականացրել ենք մեր ընտանիքների հիմնական աշխատողների ժամանակի, առողջութեան, գումար վաստակելու վատնուած հնարաւորութիւնների գնով` յաճախ ենթարկուելով նաեւ բազմաթիւ սադրանքների, բռնի յարձակումների եւ զանազան ճնշումների, որոնց մասին մինչ օրս գերադասել ենք չբարձրաձայնել», դիտել տուած են անոնք:
«Երկու օր առաջ հրապարակուեց նաեւ Քննչականի պատուիրած ուսումնասիրութիւնը, որում նշուած է «Լիդիանի ՇՄԱԳ»-ի բազմաթիւ լուրջ թերութիւնների ու սխալների մասին, եւ որի միակ օրինական հետեւանքը պէտք էր լինէր «Լիդիան»-ին տրուած թոյլտուութիւնների դադարեցումը: Սակայն Քննչական կոմիտէի ներկայացուցիչների զեկուցումը կառավարութեան նիստին, ինչպէս նաեւ դրան նախորդող ասուլիսին ծայրից ծայր ձեռնածութիւն էր, ոչ մի խօսք` լրջագոյն թերութիւնների մասին, այլ միայն «ծաղկաքաղ արուած», ընդհանուր բովանդակութիւնից կտրուած արտայայտութիւններ, թէ` Սեւանի եւ Ջերմուկի ջրերի վրայ ազդեցութիւն չի լինելու, մի բան, որ զուտ լեզուական ձեռնածութիւն է», յայտնած են ցուցարարները:
Իրենց նամակը եզրափակելով` Ջերմուկ խոշորացուած համայնքի բնակիչներն ու Ամուլսարի պահապաններ դիմած են վարչապետին` յոյս յայտնելով, որ ան կանգնած է հանրութեան, իրեն վստահող համայնքին կողքին եւ կը պաշտպանէ հանրութեան շահերը, որոնք Ամուլսարի հարցին մէջ հակադրուած են համագործակցականներու շահերուն:
«Վստահում ենք ձեզ, որ իրականութեան մասին իրազեկուած լինելու դէպքում դուք չէք յապաղի կայացնել Ամուլսարի ծրագիրը դադարեցնելու որոշում, եւ ձեր կառավարութիւնն առնուազն կը չեղարկի «Լիդիան»-ի ստացած թոյլտուութիւնները` օրէնքի ողջ ուժով, քանզի այլեւս ապացոյցներ պէտք չեն, որ «Լիդիա»-նը ապակողմնորոշել է Հայաստանի ժողովրդին ու կառավարութեանը:
Պարո՛ն վարչապետ, ցանկանում ենք յատուկ շեշտադրել, որ յանուն Ամուլսարի պահպանութեան պայքարը ընդգրկում է ողջ Հայաստանը: Մեզ սատարում է ողջ Վայոց Ձորի մարզի բնակչութիւնը, ամէն օր հրապարակւում են ֆիզիքապէս մեզ միանալու պատրաստակամութեան կոչեր Հայաստանի տարբեր քաղաքներից: Ցաւօք, Ամուլսարի պայքարը կարող են օգտագործել հակայեղափոխական ուժերը` յատուկ ձեր գլխաւորած կառավարութեան եւ յեղափոխութեան ձեռքբերման դէմ: Մենք մինչ օրս որեւէ առնչութիւն չենք ունեցել այդ ուժերին հետ, աւելի՛ն, յետ ենք մղել նրանց կողմից մեր պայքարը շահարկելու փորձերը: Բայց վստահ ենք, որ Ամուլսարի հանքի ծրագիրը չդադարեցնելու դէպքում, դուք ինքներդ էք պատճառ հանդիսանալու, որ այդ ուժերը օգտագործեն խնդիրը ձեր դէմ: Մենք վստահում ենք ձեր քաղաքական հոտառութեանը եւ յոյս ունենք, որ դուք յեղափոխական կառավարութեան փլուզմանը տանող քայլ չէք անի:
Մեզ համար շատ կարեւոր է հանդիպել ձեզ հետ: Խնդրում ենք, որ ինչպէս խօսք էիք տուել դեկտեմբերին` նախընտրական քարոզարշաւի ընթացքում, գաք Ջերմուկ եւ մեզ հետ քննարկէք Քննչականի պատուիրած ուսումնասիրութեան արդիւնքները: Խիստ մտահոգիչ է նաեւ, որ Հայաստանի ոստիկանութիւնը «Լիդիան»-ի դիմումին ընթացք է տուել եւ մեր դէմ քրէական գործեր յարուցելու մասին որոշում է կայացրել: Ուզում ենք հասկանալ, թէ դուք անձամբ եւ ի պաշտօնէ ի՞նչ քայլեր էք ձեռնարկում վերջնական հանգուցալուծման ուղղութեամբ, որից նաեւ կախուած կը լինեն մեր հետագայ քայլերը», եզրափակուած է նամակը:
Ջերմուկի բնակիչ Կարէն Մարգարեանը ցոյցին ընթացքին վստահեցուց, որ Ամուլսարի փորձագիտական եզրակացութիւնը տրուած է թուղթերով, եւ ոչ թէ` լուրջ ուսումնասիրութեամբ, աւելցնելով, որ հանքի տարածքին որեւէ փորձաքննութիւն չէ կատարուած, ուստի այս բոլորը սխալ են:
Ցոյցին մասնակիցներէն մէկն ալ նկատել տուաւ, որ եթէ հանրութիւնը մերժած է նախկին իշխանութիւնները, ինչո՞ւ անոնց ծրագիրները պիտի շարունակուին, եւ եթէ յեղափոխութիւն կատարուած է, ինչո՞ւ պիտի շարունակուի Ամուլսարի ծրագիրը: «Եթէ շարունակուեց Ամուլսարի ծրագիրը, ուրեմն յեղափոխութիւն չի եղել», հաստատեց ան:
«Դէմ եմ Ամուլսարում հանքարդիւնաբերութեան» նախաձեռնութեան հեղինակ, Ջերմուկ քաղաքի բնակիչ Շիրակ Բունիաթեան յայտարարեց, որ հաւաքուած են վերահաստատելու իրենց դիրքորոշումը` անկախ բոլոր փորձաքննութիւններէ: «Մեր հաւաքի նպատակն է` կանգնեցնելու այն հրէշին, որը պէտք է կործանի բոլորիս: Ինչ լօ-լօ են կարդում գլխներիս, որ շահագործումը վնասակար չէ, մենք բոլորս հասուն մարդիկ ենք ու գիտենք` դա ինչ է իրենից ներկայացնում, պէտք չէ մասնագէտ լինել, որ կարողանանք արհաւիրքի չափը որոշենք», ըսաւ ան` շեշտելով, որ «Ամուլսարում հանքարդիւնաբերութեան էջը մէկընդմիշտ փակուած է»:
Ան անդրադարձաւ այն հարցադրումներուն, որոնք յաճախ կը հնչեն եւ կը նշեն, թէ ինչո՞ւ բնապահպանները միայն Ամուլսարի համար պայքար կը մղեն, մինչ այլ վտանգուած հանքավայրեր ալ կան: «Ուզում եմ որպէս բնակիչ պատասխանել` Ամուլսարը գտնւում է Ջերմուկ հանքաջրական առողջարանային գօտու տարածքում, այստեղ 70 տարի է դրուած է ընկերային-տնտեսական ճիւղ` զբօսաշրջութիւնը եւ առողջարանային ոլորտը: Ամուլսարը գտնւում է Հայաստանի ջրերի սրտով, կողքով անցնում են Արփա եւ Որոտան գետերը: Արփան լցւում է Կեչուտի ջրամբարը` Սեւանի համար», շեշտեց ան: Բունիաթեանը ներկայացուց Ջերմուկի եւ Ամուլսարի բնապահպանական վտանգներն ու կարեւորութիւնը` յայտարարելով, որ եթէ` «կառավարութեան որոշումն, այսպէս ասած` իրենց սրտով չլինի եւ ի նպաստ Ջերմուկի չի լինի, ապա իրենք կը կիրառեն պայքարի թոյլատրելի բոլոր միջոցները»:
Ռուբինեան` Ամուլսարի Մասին. «Հարցը Պիտի Լուծուի Փաստերի, Ոչ Զգացականութեան Հիման Վրայ»
Հայաստանի ազգային արտաքին յարաբերութիւններու մնայուն յանձնաժողովի նախագահ Ռուբէն Ռուբինեանը Դիմատետրի իր էջին վրայ անդրադարձաւ Ամուլսարի խնդրին` նշելով, որ փորձաքննութեան եզրակացութիւնը արդէն պատրաստ է. անոր համաձայն, վտանգները կառավարելի են, իսկ կառավարութեան հետագայ որոշումները պէտք է բխին վարչապետին` նախորդ տարուան սեպտեմբերին արտայայտած դիրքորոշումէն ու խոստումէն:
Ռուբինեանը մէջբերեց վարչապետին 15 սեպտեմբեր 2018-ի խօսքին մէկ հատուածը. «Մենք հիմա ստիպուած ենք այլ ճանապարհով գնալ: Եւ, ըստ էութեան, մեզ պէտք է միջազգային անառարկելի հեղինակութիւն ունեցող կազմակերպութեան եզրակացութիւն: Ընդ որում, կարծում եմ, երկու հարցի պատասխան պէտք է ստանանք: Գոնէ ինձ այս երկու հարցն է անհանգստացնում` ինչքանո՞վ է նախագիծն անվտանգ Սեւանի համար եւ ինչքանո՞վ է անվտանգ Ջերմուկի ջրերի եւ ընդհանրապէս ջրահաւաք աւազանի համար: Այս պահին մենք ո՛չ դրական, ո՛չ բացասական, այսինքն չէզոք պատասխան չունենք: Կարծում եմ` մենք պէտք է համաձայնենք այն հարցի շուրջ, որ Ամուլսարի շահագործել-չշահագործելու հարցը կապուած է հէնց այս հարցի հետ: Եթէ պարզուի, որ անվտանգ է Սեւանի համար, Ջերմուկի ջրերի ու ջրահաւաք աւազանի համար, մենք, հաշուի առնելով ստեղծուած իրավիճակը եւ մեծ ծաւալի ներդրումները` թոյլ կը տանք, որ շահագործուի հանքը: Եթէ տեսնենք, որ Սեւանի կամ ջրահաւաք աւազանի համար վտանգ կայ, այլ ճանապարհով կը գնանք»:
Ռուբինեանը դիտել տուաւ, որ ասիկա ճշգրիտ ու յստակ դիրքորոշում եւ խոստում է, աւելցնելով, որ հարցը պիտի լուծուի տրամաբանութեան, փաստերու, կորուստներու եւ շահերու գնահատման եւ քաղաքական խոստումներու հիման վրայ եւ ոչ զգացականութեամբ: