ՅԱԿՈԲ ՄԻՔԱՅԷԼԵԱՆ
Այս ամառ ակնառու էին Երեւան այցելած օտարները, մասնաւորաբար` սփիւռքահայերը, որոնք եկած էին աշխարհի զանազան երկիրներէ` կա՛մ շրջապտոյտի, կա՛մ Հայաստան-սփիւռք համաժողովին մասնակցելու, կա՛մ ալ այլ նպատակով: Հաճելի եւ ուրախացնող էր անոնց մեծ թիւը` բաղդատած նախորդ տարիներուն:
Հայաստան սկսած է մագնիսի պէս իրեն քաշելու արտերկրի հայերը, որոնցմէ ոմանք հոն բնակարան կը գնեն` ամրան իրենց արձակուրդը այնտեղ անցընելու համար, կամ` նոյնիսկ այնտեղ հաստատուելու միտումով: Արեւմտեան երկիրներու մէջ երկար տարիներ ապրած, աշխատած եւ որոշ խնայողութիւն մը կատարած անձեր կը մտածեն իրենց հանգստեան տարիները հայրենիքի մէջ անցընելու մասին, եւ ա՛լ լիացած Արեւմուտքէն, բացուելով դէպի պապենական հող, կ՛ուզեն վայելել Հայաստանի բարիքները, այնքան ատեն որ նիւթականի հարց չունին եւ իրենց խնայածով կրնան շատ հանգիստ կեանք մը ունենալ:
Այս գեղեցիկ երեւոյթը կը սկսի աղօտելու, երբ սփիւռքահայ կարծած անձիդ խօսակցութենէն կը հասկնաս, որ ան նախկին հայաստանցի մըն է եւ քանի մը տարի Ամերիկա կամ այլուր մնալէ ետք, այժմ վերադարձած է Հայաստան` որպէս ԱՅՑԵԼՈՒ…
Տանտէրը` այցելու… Զինք Հայաստան բերողը կարօ՞տն է, թէ՞ իր ունեցուածքը` տուն, խանութ կամ հողամաս ծախելու եկած է… Կը խօսի արեւելահայերէն մը` զարդարուած արեւմտահայերէնով եւ անշուշտ` անգլերէն կամ այլ բառեր խառնելով:
Այդպիսիներ երբեմն նոյնիսկ ելոյթներ կ՛ունենան հեռատեսիլէն կամ ձայնասփիւռէն, եւ հարցազրոյցներու ընթացքին ո՛չ մէկ ակնարկ կ՛ըլլայ անոնց Հայաստանէն հեռանալուն մասին` ո՛չ հաղորդավարին կողմէ, ո՛չ ալ իրենց:
Երբեմն օտար երկիրներու մէջ հռչակի տիրացած արուեստագէտներ, մարզիկներ եւ այլ ասպարէզի մարդիկ հպարտութեամբ կ՛ողողեն հոգիդ, սակայն կը տխրիս նաեւ այն պատճառով, թէ ինչո՛ւ անոնք գացած են, եւ ուրիշներ «կը վայելեն» զիրենք, երբ կրնային մնալ եւ հայրենիքի երկնակամարը զարդարել:
Բայց… դրա՛մը… Չեմ ըսեր, որ անոնք դրամասէր են եւ ընչաքաղց, սակայն իրենց նման երեւելի տաղանդներ, երբ դժուար կեանք մը ապրին այստեղ եւ իրենց տաղանդը հարկ եղած ձեւով չգնահատուի, մինչ անտաղանդ հասարակ մարդիկ միլիոններու մէջ կը լողան, ապա ինչպէ՞ս չերթան…
Թո՛ղ երթան` ըսողներ եղան, թող երթան եւ իրենց տաղանդը ցուցադրեն աշխարհի տարածքին` Հայաստանի «փրոփականտ»-ը ընեն… Սակայն ո՞վ կրնայ վստահեցնել, որ տարիներ ետք անոնք կամ անոնց զաւակները պիտի շարունակեն հպարտանալ իրենց ազգային պատկանելիութեամբ:
Քանի՜ քանիներ գացին եւ ուծացման ենթակայ դարձան իրենց նոր շրջապատին ու նոր մշակոյթին մէջ, մասնաւորաբար անո՛նք, որոնք իրենց գացած երկրէն տեղացիի մը հետ ամուսնացան, եւ արդէն կասկածելի դարձաւ հայ ընտանիքի մը կազմութիւնը:
Գաղթող ըլլայ հայը թէ ո՛չ, օտարի հետ ամուսնանալով` կը վտանգէ հայ ընտանիքը, որ հիմքն է ազգին:
Ահա՛ թարմ օրինակ մը. ճատրակի աշխարհի բաժակակիր Լեւոն Արոնեան ամուսնացաւ ֆիլիփինցի իր ընկերուհիին հետ` կնքահայրութեամբ Հայաստանի նախագահին: Տեսնենք, թէ ապագային ինչպիսի՛ ընտանիք մը պիտի կազմեն անոնք…