Ճանչնալ մեր հերոսները եւ նահատակները` կը նշանակէ ճանչնալ հայոց պատմութիւնը եւ հայ ժողովուրդի էութիւնը:
Ճանչնալ մեր հերոսները` կը նշանակէ վերադարձ մեր 5 հազարամեայ հարազատ արմատներուն, մեր ազգային ակունքներուն, աւանդոյթներուն եւ մեր արժանապատուութեան:
Ճանչնալ մեր հերոսները եւ նահատակները` կը նշանակէ կառչիլ մեր սրբազան հայրենիքին, իւրաքանչիւր թիզ հողին եւ մեր ազգի բոլոր իրաւունքներուն:
Ճանչնալ մեր հերոսները եւ նահատակները` կը նշանակէ միանշանակ որդեգրել մեր անզուգական տղոց հերոսական ուղին` առանց ընկրկումի եւ անսակարգ նուիրաբերումով հետապնդել համայն հայութեան անժամանցելի բոլոր իրաւունքները:
Ճանչնալ մեր հերոսները եւ նահատակները կը նշանակէ չտկարանալ եւ չտարուիլ միջազգային մութ ուժերու կողմէ պահանջատէր ժողովուրդներուն պարտադրած լռութեան անողոք պատիժին կամ արգելափակումներուն:
Ճանչնալ մեր հերոսները եւ նահատակները` կը նշանակէ չբաւարարուիլ անոնց յիշատակին կապակցաբար այնքան կարեւոր, սակայն անբաւարար ձեռնարկներ կազմակերպելով, այլ` արժանապատիւ կերպով զինուորագրուիլ եւ լիցքաւորուիլ հայկականութեան ի խնդիր, ու ապա պատրաստ ըլլալ` նպատակայարմար ցանկացած մէկ պահուն, մեզի վերապահուած սրբազան աշխատանքի բաժինը բարձր յանձնառութեամբ կատարելու եւ ծաւալելու:
Ճանչնալ մեր հերոսները եւ նահատակները` կը նշանակէ չհաւատալ արդի ներկայ ժամանակներու ճնշող մթնոլորտին հակասական եւ տարաբնոյթ իրավիճակներուն, աշխարհաքաղաքական անարդար կարգերուն, համաշխարհայնացման ստեղծած նիւթականացած եւ խիստ անհատականացուած ներկայ աշխարհի թելադրած կանոններուն, որոնք ի զուր կը փորձեն ջլատել, պառակտել, ապազգայնացնել եւ ապաքաղաքակացնել ազգային գաղափարախօսութեամբ տոգորուած ժողովուրդները:
Այլեւ, ճանչնալ մեր հերոսները եւ նահատակները` կը նշանակէ հաւատարիմ մնալ Քրիստափոր Միքայէլեանի հետեւեալ պատգամին. «Յեղափոխութիւնը յեղափոխականներու պէտք ունի, յեղափոխութիւնը պէտք է մտնէ ամէն անհատի մտքի մէջ եւ պայթի իբրեւ զայրոյթ, որ խորտակէ անարդարութեան, անհաւասարութեան, խտրութեան ու բռնակալութեան շղթան»:
Եւ վերջապէս, ճանչնալ մեր հերոսները եւ նահատակները` կը նշանակէ ապրիլ արժանապատիւ, ինքնուրոյն, ազատ ու անկաշկանդ:
Կը նշանակէ ամէն ինչ զոհել մեր ազգի եւ զոյգ հայրենիքներու` Արցախի եւ Հայաստանի, թէ՛ անվտանգութեան բոլոր երաշխիքները ապահովելու, թէ՛ ալ անոնց տնտեսական զարգացման, խաղաղ գոյատեւման եւ շարունակականութեան բոլոր անհրաժեշտ նախադրեալները ապահովելու:
Արդարեւ, մենք պէտք է ազգովին հասկնանք, որ եթէ որոշած ենք ապրիլ, զարգանալ եւ գոյատեւել այլ ժողովուրդներու կողքին, ուրեմն պիտի ունենանք հերոսներ, նահատակներ, ախոյեաններ: Որովհետեւ ժողովուրդներու տեսակը սա է` պէտք ունին հերոսներու, նահատակներու, յաղթանակներու: Որովհետեւ հերոսութիւնը եւ նահատակութիւնն է, որ հաւատք կը ստեղծեն եւ ոչ թէ` հակառակը:
Այլ կերպ կարելի չէ պատկերացնել եւ ունենալ սեփական հայրենիք, սեփական ճակատագիր, սեփական արժանապատուութիւն: Եւ իբրեւ այդպիսին` մենք մեր հերոսներուն եւ նահատակներուն յիշատակը միշտ վառ պիտի պահենք, յարգանքի տուրք պիտի մատուցենք, բայց մանաւանդ, ինչպէս որ Գարեգին Նժդեհ պիտի ըսէր` «Իր ընտիր մեռելների պաշտամունքը չունեցող ժողովուրդը ապերախտ ու բարբարոս է, անարժան` հայրենիքի»:
Մենք ոչ թէ միայն պաշտամունք պիտի կատարենք մեր հերոս նահատակներուն, այլեւ պարտաւոր ենք գուրգուրալու անոնց ընտանիքներուն, հարազատներուն ու պարագաներուն, որովհետեւ այդ նահատակութիւնները կատարուած են ընդհանրական ազգային գերագոյն շահերուն համար, մեծ ընտանիքին եւ ընդարձակ տունին ի խնդիր, որոնց անունները ազգ եւ հայրենիք են: Որովհետեւ Դաշնակցութեան համար իր իսկ կանոնագրով եւ ծրագրով բանաձեւուած գերագոյն արժէքներ են Ազգ, Հայրենիք հասկացողութիւնները:
Մարդկութեան պատմութեան զարգացման բոլոր փուլերուն, ժամանակաշրջաններուն մէջ բոլոր ժողովուրդները եւ ազգերը ունեցած են հերոսներ, սակայն համայն մարդկութեան այդ մեծ ընտանիքի անդամներէն մէկուն պարագային` յանձինս հայ ժողովուրդին պատմութիւնը, իր աշխարհագրական, աշխարհաքաղաքական եւ պատմամշակութային խնդիրներու բերումով եւ զինք չհանդուրժող այլամերժ հարեւաններու գոյութեամբ իր պատմութիւնը եղած է ընդհանրապէս հերոսական: Պրպտեցէք հայոց պատմութիւնը, թէեւ պիտի հանդիպիք հատուկտոր մռայլ եւ ամպոտ էջերու, բայց եւ այնպէս այդ հազուադէպ հատուածները հայոց պատմութեան մէջ չեն կրնար ստուեր նետել 5 հազարամեայ պատմութիւն ունեցող ու պատմութիւն կերտող Հայկ նահապետէն մինչեւ 1918-ի մայիս 28-ը` Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան ստեղծման հրաշք սերունդի ներկայացուցիչներուն` Արամ Մանուկեանի, Դրոյի, Ռուբէնի, Նժդեհի, անցնելով Լիզպոնի 5 տղոց սխրագործութեան, արցախեան ազատագրական պայքարի ընթացքին նահատակուած բոլոր հերոս ազատամարտիկներուն, մինչեւ արցախեան վերջին անհաւասար քառօրեայ պատերազմի հերոսական նորագոյն պատմութեան վրայ:
Հերոսը անպայման հերոս չի ծնիր, այլ հերոս կը դառնայ միջավայրի, ժողովուրդի մը տուժած կորուստներով, անարդարութեանց, ընկերային, քաղաքական, ազգային, իրաւական, հողային իրաւունքներու ոտնահարման բերումով: Սակայն մէջբերում մը եւս Գարեգին Նժդեհէն. «Կռիւներում հերոսանալուց աւելի դժուար է կեանքում հերոսավայել կեցուածք ունենալը»:
Արդարեւ, հերոս կը դառնան ու կը մնան հերոս անոնք, որովհետեւ ազնիւ, յանդուգն, արդար, քաջ, առաքինի, համեստ անձնաւորութիւններ կ՛ըլլան, որոնց նկարագրային տուեալ յատկութիւնները խորքին մէջ ի յայտ կու գան, կը բացայայտուին ընդհանրապէս անսպասելի օրհասական, ճգնաժամային պահերուն, իրենց մղած բոլորանուէր մարտերու ընթացքին, իրենց կատարած սխրագործութիւններու ընթացքին, ազգային անժամանցելի հողային իրաւունքները վերադարձնելու միտումով ճամբայ ելած` նոյնիսկ կեանքի գնով, գործողութիւններու ընթացքին:
Այնպէս` ինչպէս որ կատարեցին Լիզպոնի հինգը: Արցախեան պատերազմի ատեն` Պետոները, Մհերները, Վիգէնները, Տուշմանները եւ Շահէնները:
Այնպէս ինչպէս` որ կատարեցին քառօրեայ պատերազմի բոլոր նահատակ հերոսները:
Եւ` շատ շատ ուրիշներ…
Փա՛ռք ու պատիւ զիրենք ծնողներուն:
Փա՛ռք ու պատիւ Հայաստանի, Արցախի սուրբ հողին ու հայ ժողովուրդին:
Այս տղոց մեծութիւնը եւ վեհութիւնը, արտասովոր արդարութեան տենչը, գերագոյն մարդկայնութիւնը, անսակարկ անձնազոհութիւնը, քաջութիւնը եւ այդ սրբազան վեհանձնութեան արտայայտութիւնը պէտք չէ սակայն միայն տեսնել կամ փնտռել օրհասական կամ պատերազմական տուեալ պահու մը, անարդարութեան կամ անմարդկային չարիքի մը իբրեւ զայրոյթ կամ պոռթկում, այլ պէտք է տեսնել զայն նաեւ, ըստ էութեան, պատուական եւ պատմական ամբողջ ազգի մը հարազատ երակներէն ճչացող արդար արիւնը, ազգային իւրայատկութիւնները եւ արժէքային համակարգը, աւանդութիւնները, որոնք իրենց ներգործօն դերակատարութեամբ կ՛ազնուացնեն, կը զօրացնեն եւ կը կերտեն գլխագիր մարդը, իսկական հերոսը:
Դաշնակցութիւնը այդ ազնուական, պատուական ազգին ամէնէն նուիրեալներէն մէկն է, որ իր հարազատ զաւակները բնաւ չխնայեց ի խնդիր հայկականութեան, համախմբուածութեան եւ հայրենիքի ամբողջական ազատագրութեան:
Տրուած ըլլալով, որ մենք տակաւին պատերազմի մէջ ենք, Դաշնակցութիւնը ինչպէս 90-ական թուականներուն Արցախի մէջ արցախահայութեան պաշտպանութեան ի խնդիր ստեղծեց եւ կազմաւորեց առաջին զինուորական Շուշիի գումարտակը, նոյնպէս այսօր, Թալիշի մէջ, ուր ամէնէն (ըստ մեր սովորութեան) թէժ պատերազմական գիծերը կը գտնուին, հոն կը պահէ Արցախի Հանրապետութեան պաշտպանութեան նախարարութեան հետ համադրաբար պահեստազօրային գումարտակը, որ որեւէ պահու պատրաստ է արագ արձագանգելու ցանկացած անակնկալ յարձակումի:
Խորապէս համոզուած ենք, որ Դաշնակցութեան մարտունակ երիտասարդութիւնը պատրաստ է գերագոյն զոհաբերութեան այս ճամբուն վրայ, մինչեւ որ մեր եռագոյնը ծածանի ամբողջական Հայաստանի տարածքին վրայ:
Եւ այդ առաքելութեան մէջ թող ոչ ոք փորձէ մեր երիտասարդութեան մարտական տրամադրութիւնները խորտակել, թող ոչ ոք փորձէ մեր երիտասարդութեան վախցնել` բացատրելով, որ մեր հակառակորդներուն բանակներուն մեծաթիւ ըլլալը եւ գերարդիական զէնքերով օժտուած ըլլալը անյաղթահարելի է: Հաւատացէ՛ք, որ անոնք չարաչար կը սխալին, որովհետեւ մեր ունեցած զէնքերը, ինչ որ ապացուցուեցաւ քառօրեայ պատերազմի ընթացքին, այո՛, մեր ունեցած ազգային, գաղափարական, հոգեբարոյական եւ հաւատքի զէնքերը անպարտելի են:
Այսօր ինչո՞ւ այս ձեռնարկը, ինչո՞ւ այս հաւաքը, պարզապէս մեր լաւագոյն տղոց, մեր նահատակներուն յիշատակը վար պահելու, անոնց յարգանքի տուրք մատուցելու` միայն թէ բարձրաձայն վերանորոգելու մեր յանձնառութեան ուխտը: Դաշնակցական մարդու ուխտը: Մեր նահատակները մեզի հետ են ամէն օր, ամէնուր, անոնք բնաւ պէտք չունին արհեստական միջոցառումներու, այլ պէտք ունին հաւատքի եւ համոզումի գաղափարական զինուորներու, որպէսզի շարունակեն իրենց գործը, երազը, յաղթանակը:
Անոնք պէտք ունին, որ մենք վերահաստատենք մեր պարտաւորութիւնները, մեր բոլոր նահատակուած ընկերներուն, ազգին, հայրենիքին, կուսակցութեան հանդէպ, որ տուեալ ազգային Սուրբ Գործին եւ պայքարին մեզի վերապահուած բաժինը մենք յանձնառու եւ արժանապատիւ կերպով պիտի վերցնենք եւ այդ Սրբազան Գործը պիտի հասցնենք իր աւարտին:
2018-ը յոբելենական տարի է մեզի համար: Ազգովին նշեցինք արցախեան պայքարի 30-ամեակը, պիտի նշենք պետական մեծ շուքով Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան, 1918 մայիս 28-ի ստեղծման 100-ամեակը: 2018-ին տակաւին պիտի նշենք ԼԵՄ-ի հիմնադրութեան 45-ամեակը, ինչպէս նաեւ միասնական եւ լիբանանահայութեան ամբողջական մասնակցութեամբ պիտի վերականգնենք հայկական երեսփոխանական պլոքը մայիսի 6-ին կայանալիք ընտրութիւններու ճամբով:
Մենք պիտի յաղթենք այս ընտրութիւններուն:
Մենք պիտի բարելաւենք մեր քաղաքական դիրքերը:
Մենք ձեզի հետ պիտի վերականգնենք հայկական երեսփոխանական պլոքը:
ՀՅ Դաշնակցութեան 127 տարուան գոյութեան ընթացքին իր կազմակերպած, վարած եւ մղած բոլոր մարտական, գաղափարական, քաղաքական, ինքնապաշտպանական, ազատագրական եւ քարոզչական թէ ընտրական բոլոր պայքարները եղած են միշտ համահայկական եւ բազմաբնոյթ, ոչ մէկ երկրի, գաղութի կամ շրջանի մէջ Դաշնակցութեան առաջնորդած պայքարը եղած է ինքնանպատակ եւ սոսկ միայն տուեալ գաղութի կամ համայնքի, երկրի կամ շրջանի, կամ որոշ շրջանակի եւ դասակարգի մը նեղ պայքարը:
Այլ այդ ներուժը, այդ կռիւները, քաղաքական, գաղափարական, քարոզչական եւ ընտրական պայքարները միշտ եղած են Դաշնակցութեան համար ուժի կեդրոն դառնալու մարտավարութեամբ, որպէսզի այդ ուժին կեդրոնը լաւագոյնս ծառայէ առաջին հերթին տուեալ շրջանի հայութեան գոյութեան եւ անվտանգութեան պահպանման եւ բարեկեցութեան, բայց նաեւ` այդ ուժին կեդրոնը ծառայեցնելու համահայկական բազմակողմանի օրակարգերու ի խնդիր:
Դաշնակցութիւնը սովորական քաղաքական կուսակցութիւն չէ. Դաշնակցութիւնը իւրայատուկ մթնոլորտ է, ապրում է, կենցաղ է, համոզումի եւ հաւատքի ներշնչման մնայուն աղբիւր է:
Դաշնակցութիւնը իր հիմնադրութեան առաջին իսկ օրէն ամբողջ պատմական Հայաստանով մէկ տարածուած ցիր ու ցան հայ ժողվուրդը հաւաքեց, վերածեց զայն քաղաքական միաւորի, հայ ժողովուրդը յուզող ընկերային-քաղաքական, տնտեսական, ապահովական եւ պահանջատիրական հարցերուն փորձեց լուծում տալ, կազմակերպեց շրջաններու ինքնապաշտպանութեան ջոկատներ, կերտեց Հայաստանի Ա. Հանրապետութիւնը, կազմակերպեց սփիւռքը, հետապնդեց եւ միջազգային ճանաչման սահմաններուն հասցուց 1915-ի Ցեղասպանութիւնը, եւ այսօր կ՛աշխատինք հողային հատուցման թղթածրարին Թուրքիոյ պարտաւորութիւններուն վրայ: Հայ ժողովուրդի հերոսները` յանձինս Սողոմոն Թեհլիրեանի, Արշաւիր Շիրակեանի եւ «Նեմեսիս» գործողութեան բոլոր մասնակցողներուն, անպատիժ չձգեցին 1915-ի պետականօրէն կազմակերպուած հրէշային ցեղասպանութեան պատասխանատուները եւ անոնք, «Նեմեսիս»-ի գործողութեամբ, զանոնք մէկ առ մէկ գետին փռեցին:
70-ական եւ 80-ական թուականներուն միջազգային լռութեան պատը քանդելու եւ թրքական պետութիւնը միջազգային արդարադատութեան առջեւ պատասխանատուութեան կանչելու համար խումբ մը վրիժառու հերոսներ մղեցին զինեալ պայքարը, որ ցնցեց թրքական պետութիւնը եւ դիւանագիտութիւնը: Նոյն ժամանակաշրջանին, Լիբանանի եղբայրասպան կռիւներու ընթացքին, Դաշնակցութիւնը կազմակերպեց լիբանանահայութեան ֆիզիքական անվտանգութիւնը եւ հայկական բոլոր շրջաններու ապահովութիւնը:
Դաշնակցութիւնը 80-ականներու վերջաւորութեան 90-ականներուն առաջատար ազատամարտիկը հանդիսացաւ Արցախեան ազատագրական պայքարի, եւ ինչպէս որ 1918-ի մայիս 28-ի Ա. հանրապետութեան անկախութեան արմատներուն կանգնած էր, նոյնպէս ալ Արցախի ազատութեան եւ անկախութեան արմատներուն կանգնած է այսօր:
Ահա թէ ինչո՛ւ դուք սովորական կուսակցութեան մը համակիրները չէք, հարազատները չէք կամ սովորական կուսակցութեան մը մարտունակ երիտասարդական թեւը չէք. դուք աւելի՛ն էք, եւ իբրեւ այդպիսին` դուք յանձնառութիւններ ունիք:
Սիրելի՛ ԼԵՄ-ականներ,
Այո՛, գործունէութեան դաշտը ձեզի է, դո՛ւք, Քրիստափոր Միքայէլեանի ըսածին պէս, պիտի յեղափոխականացնէք մարդոց հոգին եւ միտքը, գաղափարական, կարգապահ եւ մարտական ոգիով ոտքի պիտի հանէք երիտասարդութիւնը եւ խանդավառէք զանոնք: Դո՛ւք իրենց պիտի փոխանցէք եւ բացատրէք մեր հերոսներու իտէալը, համահայկական, համազգային երազը, շունչը:
Անորոշութեան եւ պրպտումի մէջ գտնուող երիտասարդութիւնը դո՛ւք պիտի համոզէք, պիտի տոգորէք եւ ուղղէք զիրենք դէպի Հայաստան, որ կորիզն է Արեւմտահայաստանի, պիտի ուղղէք դէպի Արցախ, Նախիջեւան, Ջաւախք:
Դո՛ւք բոլորդ պիտի զինուորագրուիք հայ ժողովուրդի արդար իրաւունքներու վերականգնման աշխատանքներուն, ի՛նչ ալ ըլլան տեղայնական, միջազգային թէ շրջանային պայմանները:
Դո՛ւք` իբրեւ լիբանանահայութիւն եւ իբրեւ գործօն երիտասարդութիւն, այսուհետեւ մասնակից պէտք է ըլլաք Հայաստանի պետականաշինութեան, ազգային բանակի հզօրացման, տնտեսական զարգացման, զոյգ հանրապետութեանց սահմաններու անվտանգութեան, դո՛ւք պէտք է ուղղակի մասնակից ըլլաք Արցախի վերաբնակեցման աշխատանքներուն:
Միայն այդ պարագային պիտի հանգչին Եռաբլուր ննջող մեր բոլոր ազատամարտիկները:
Միայն այդ պարագային պիտի հանգչին նահատակուած մեր բոլոր առասպելական հերոսները:
———————————
* Խօսք` արտասանուած «Ճանչնանք մեր հերոսները» խորագիրով ԼԵՄ-ի «Շահէն Մեղրեան» մասնաճիւղի ձեռնարկին: